IV
Antaŭ la oka vespere, jam enuiĝinte esti sola, Tavi impete ĵetiĝis malfermi la pordon, aŭdinte orfe decan frapon, kun kia eniras homo, retrorigardanta al siaj spuroj.
— Mi cin divenis, — kriis ŝi, — tio estas ci, Rita, kvieta museto, kaj cia, verŝajne, maldikiĝinta Buts!
Rufeta, seka junulino, kun etaj trajtoj de la vizaĝo, solide transpaŝis la sojlon, retrorigardante al sia malantaŭe sekvanta adoranto.
— Tio estas mi, — tire diris ŝi, — sed kial Buts maldikiĝis?
Post ŝia dorso subridetis estaĵo tiom diketa kaj ronda, ke ŝajnis, ke metita sur la flankon, li povus turniĝi en tia stato, kiel turbo, sen timo tuŝi la kuŝejon per iu dua punkto de la figuro.
— Kial do Buts maldikiĝis? Li manĝas, dankon al Dio. Sed kara mia, mi gratulas cin. Buts, gratulu. Jen por ci torto, Tavi.
Preninte per unu mano la torton kaj akceptinte mallongan kison al la lipoj, kiun ŝi respondis per impeta ŝmaco al la orelo, per la dua mano Tavi kaptis Buts-on, altirinte lin proksime al si. Buts estis homo aĝa dudek du jarojn, en tuta florado de pompa belo de dekjaraj gigantetoj, ĉe kies ĉiu turniĝo oni rememoras la bebon Gargantuon.
— Do vi ne deziras maldikiĝi, Buts, — diris Tavi, pinĉinte lian tremerintan kubuton, — domaĝe, ja tiam vi pli plaĉus al mi! Kiel vi ŝvitis! Pro tio, ke vin premas la kolumo. Rita, ci ne zorgas, ke li leviĝu laŭ ŝtuparo malrapide, — kiel lia koro batas, kiel li spiras — kompatinda, kompatinda! Vi bezonas pudron. Ĉu vi deziras, mi vin pudros?
Ridante, ŝi jam ĵetis sin por preni la pudrilon, sed Buts, levinte ambaŭ manojn, defendis sin per tiu moviĝo kun plej mizera aspekto; sincera timo kaj konfuzo esprimiĝis en lia punciĝinta vizaĝo, kaj la okuloj humidiĝis, sed, cedinte al io ridinda, li subite gruntis, subridetis kaj mallaŭte ekridis.
— Pud... pud-ron, — elparolis li, finfine, anhelante kaj viŝante la vizaĝon per tuketo, — ne, ne, mi neniam, neniam, neniam... pudr... pudras min! Dankon! Estu sana!
Tiuj, diritaj haste, sed kun arda abomeno al pudro, vortoj de Buts faligis la mastrinon sur tabureton por reteni senfortigan ridegon per la manoj, alpremitaj al la vizaĝo; eĉ Rita ekridis kun bonanima trankvilo.
— Tamen, karulino, — interesiĝis ŝi, — ci estas tiom ekscitita, ke mi maltrankviliĝis. Ĉu? Kio okazis al ci?
Nova frapo al la pordo interrompis tiun rimarkon.
— Mi dum la tuta vespero estos tia! — sukcesis diri Tavi. — Vidu, kara mia, mi havas nervojn.
Plu ridante, ŝi malfermis la pordon, akceptinte en brakumon nigrabuklan, kun malhela simieta vizaĝo, en grandega ĉapelo, Celestina-n Dufort, kiu iam servis kun ŝi en la libra vendejo.
— Saluton, Celestinjo, saluton!
— Gratulon, Tavinjo, gratulon!
— Jes, aĝo maljuna ne estas oportuna. Celestinaĉo, fia, kun kiu ci venis? Aĥ, tio estas cia frato!
Preninte la manojn reciproke, ili saltis unu antaŭ la alia tri fojojn; poste Tavi estis rafinite kaj sprite gratulita de Flak, la frato de la junulino; lia sinteno, lia mokema, memcerta vizaĝo, speciala brilo de trejnitaj kaj frivolaj gestoj, popularaj en publikaj baloj, faris tiun junulon kun vivsperta vizaĝo lerta galantulo, eltrovema en ĉiu minuto.
— Floru kaj ornamu per vi la vivan vojon, florante ĉiujare pli pompe kaj intense! — tiel finis li la gratulon.
Atente kun moviĝema rideto elaŭskultinte kiel mallaŭdon tiun ĉi tiradon, Tavi solene donis al li sian bastone etenditan manon kaj, furioze skuante la manon de la kompleza gratulinto, kun suspiro prononcis:
— Aĥ! Vi trapikis mian koron! Ĉu li trapikis mian koron aŭ ne? — Tuj turnis ŝi sin kun serioza rapidparolo vice al ĉiuj: — Ĉu trapikis aŭ ne? Trapikis aŭ ne? Trapikis aŭ ne? — kunpuŝiĝinte kun ĝentile flankeniĝinta Buts. Kortuŝe klininte la kapon, la dikulo verve gluglis:
— Ne, ne, ne! — kaj timeme strabis al Rita, sed lia arlekenaĵo estis renkontita per indulga grimaco.
Tiam Tavi intencis elpuŝi la gastojn el la kuirejo en la prilumitan, puran ĉambron, sed tra la duonfermita pordo aŭdiĝis malsupre metala trilo de mandolinoj, al kio Flak, movinte la brovon, rimarkis:
— Ho, jen venas Ralf kaj Murray!
Vere, du altaj junuloj, metinte antaŭ si same altan, grandan, viraspektan junulinon kun malbela, sed agrabla vizaĝo, ekstaris kontraŭ la pordo, elmetinte unu piedon kaj, tuŝinte per la manoj siajn velurajn beretojn, elŝiris el la kordoj «freneze pasiigan» valson. Ili same eniris kun la valso, same riverencis, plu ludante. Tiam la plej ĉarma koboldo, kiu iam sidis sub jupo, pinĉis la surojn de la junulinoj, ili kun ĝemo ĵetiĝis al la galantuloj, almetiĝis al brakumintaj ilin brakoj kaj ekturniĝis sur unu loko, ĉar turniĝi ronde en tia malvasteco ne povus eĉ kokidoj. Kvankam Buts pli turniĝadis, ol dancis, Tavi, ŝajne, estis kontenta.
— Sed vi ĉarme dancas! — flustris ŝi. — Tiel malpeze, kiel lanugbulo!
Kaj la bonkora dikulo tutkore pardonis al ŝi la malrespektan pudron. Tiutempe la alta junulino, kies nomo estis Alica, estis senpasie taŭzanta kaj turnanta en la manoj afekte brilantan Rita-n; finfine, Celestina batiĝis per la dorso kontraŭ unu el la muzikistoj kaj la balo finiĝis.
— Ĉar vi estas pli pitoreskaj, — diris Tavi al la junuloj en beretoj, kies samaj kostumoj konsistis el bluaj bluzoj kun ruĝaj atlasaj kolumoj, — do ni aranĝu buntecon. Kio, se mi sidigos unu el vi apud mi, — ĝuste vin, Murray, ĉar vi agrable ridetas al mi, des pli ke mia blanka robo kaj la nigra zono tre konvenas?! Ralf, karulo, venu ĉi tien! Alica, permesu, amiketo, ke mi iomete alpremiĝu al ci.
Ili brakumis unu la alian kaj karesis la kapojn reciproke kun rido kaj varmeco.
— Jen, nun estas iel pli ĝoje, — nu, venu, venu, sidiĝu, sidiĝu ĉiuj, ĉiuj, ĉiuj! Tiu seĝo estas lama; ĉi tiu, kvankam ne lama, sed estas rompebla por vi, Buts; nu, ĉu ĉiuj eksidis? Uf!
Tiel, babilante, ridante, trapuŝante iun kaj sidigante-residigante alian, Tavi lokigis ĉiujn ĉe la ronda tablo, kaj mem eksidis inter Alica kaj Murray. Ne sen fiero ŝi rigardis al la tablo. Alica alportis dolĉan pirogon, Rita torton, Ralf elprenis kolbason, kaj Murray skatolon da konfititaj fruktoj; krome, interpalpebruminte, ili base promesis unu al la alia «drinki sufiĉe», pro kio la sinjorinoj, eliginte «hm!», levis la ŝultrojn, demandante unu la alian: — Ĉu ci komprenas ion? Ne. Kaj ci? Eĉ malpli.
Ekde tiu momento Tavi-n oni povis vidi en tri statoj: sidanta, turniĝante sur la seĝo, kaj svinganta antaŭ si la montrofingron, tenante la ceteran pugneton kunpremita, kvazaŭ en ĝi estis nukso; ekstarinta, por, stamfinte, plifortigi per tio signifon de iuj siaj rapidaj vortoj; kaj ŝvebanta duonfleksiĝinta super la tablo, primetita per manĝilaro. Ŝi ridadis kaj paroladis senĉese, sed kiel ŝtono kuŝis io sub la koro, malhelpante libere spiri. Tiel iam doloras dento, — doloras, kiam ni rememoras pri ĝi.
Kiel oni manĝas kaj trinkas — ni scias, nur eble se tintas faligita kulero, aŭ misglutas, ŝpruciginte kafon el la buŝo, ridema najbaro, kaŭzinte ŝrikon kaj forŝovadon de seĝoj, — nur tio estas menciinda.
— Do, kio pri cia vojaĝo, Tavi? — demandis Alica kaj ĵetis rigardon al interrompinta ŝin Rita.
— Ĉu ci maldecidis servi entute? — diris Rita. — Vere, cia festeno konvenos al ĉiu!
Tavi renversis la subtason, ĵetis, kaptis ĝin kaj komencis plu ĵetadi, dirante:
— Kun tiu ĉi afero mi misis, misis! Malfruis. Tie dungiĝis alia ulino.
Subite ŝi ekdeziris rakonti ĉion, sed, malferminte la buŝon kaj jam brilinte per la okuloj, ŝi eksentis, ke ŝi ne povas. Ekzistas minutoj, kiujn ne eblas tuŝi sen miro, kaj probable, eĉ subrido de la aŭskultanto, ĉiuokaze, oni rakontas ilin inter kvar okuloj, sed ne en flirto de gaja vespero.
— A... e... e... — per tiuj pepaj sonoj limiĝis ŝia malforta impeto; ŝi rozkoloriĝis kaj puŝis Murray-on, skribinte per la fingro sur lia vango: — «Fju».
— Ni lasu tion, — indiferente diris Tavi, — hodiaŭ mi ne deziras paroli pri mia malsukceso.
— Do, estu tiel! — ekkriis Ralf, frapante sian genuon. — Ni okupiĝu pri grava afero. Alportu la botelojn, Murray, kaj korktirilon mi jam havas.
Ne dirante eĉ vorton, Murray lunatike leviĝis, eliris kaj revenis kun boteloj, pendantaj sur siaj gorĝoj inter liaj fingroj, kiel grapolo.
— Jen kia manego, — diris Flak. — Sed kie do estis tiu ĉi riĉaĵo?
— Timante, ke ni renkontos ĉiujn ebriaj, — diris Murray, — kaj al neniu dezirante pereon, mi lasis ilin en la galerio.
Rideginte iom, la kompanio komencis pririgardi la etikedojn. Celestina, per la fingroj ĉirkaŭmovante la literojn, legis: «Rumo».
— Rumo! — ekkriis ŝi kun teruro. — Sed tio nin mortigos! Ĉu ci drinkos tiun aĉaĵon, Alica? Kaj ci, Rita? Mi — ne, neniam!
— Estas ankaŭ muskatvino, — ĝentile kontraŭis Ralf, — jen ĝi, la akveto por kanarioj, la malgloro de la drinkantoj kaj la mizero de la filozofio!
— Kaj kio estas tio? — demandis Rita, serioze esplorante la botelon.
— Simpla ricinoleo, — diris Murray. Finfine ĉiuj finparolis kaj finŝercis pri tio, kaj Murray komencis verŝi; la sinjorinoj etendadis al li la glasojn, alpremante mezurantan fingreton preskaŭ al la fundo mem, sed iom post iom levante ĝin pli alte, kiam leviĝadis la nivelo de vino, gluglanta el la botelo.
— Kaj mia, mia, mia modesta boteleto, kiun mi aĉetis, — diris Tavi, — ĉu mi ĝin alportu?
— Nepre, nepre! — ekkriis la viroj. Buts silente ŝvitadis, riverencadis kaj lumis, viŝante la vizaĝon.
— Do ni drinku! — proponis la plej malpacienca Flak.
Tiam iu gustumis, iu renversis la glason, kaj ĥoraj gratuloj ekbruis ĉirkaŭ Tavi, kiu, iom misglutinte la vinon, ternis, nerve svinginte la manon signe de danko.
— Al ĉiuj, ĉiuj, ĉiuj! — diris ŝi, tuj pensinte: «Interese, kiel gratulus min mia mistera konato Kruks?»
Sed ŝiajn pensojn interrompis ekkrio:
— Do mi devas rakonti, — daŭrigis la ekkriinto, — tio estis Murray, — ke en la interesega numero de la hodiaŭa ĵurnalo mi legis mirindegan aferon, — kaj mi pensis, Tavi, ke vi, eble, hieraŭ aŭdis pri tio, ĉar vi estis en Liss.
— Ankaŭ mi legis. Stultaĵoj, — diris, maĉante pirogon, Rita. — Io nekredebla.
— Do, ĉu vi ne scias? — kriis Murray. — Mi kunhavas tiun ĵurnalon. Temas pri nova inventisto. Li flugis tiel, ke ĉiuj aĥis. Ĉu vi vere nenion aŭdis?
Retenante signojn de maltrankvila emocio, Tavi kun senpeka aspekto turnis al li la vizaĝon, palpebrumante kun atenta nekompreno, kun facila nuanco de senzorga memorstreĉo.
— Mi aŭdis, — tire diris ŝi, — mi aŭdis ion tian, ion tiaspecan, sed, verŝajne, mi ekdormis kaj preteraŭskultis tion, kion oni diris en la vagono. Nu, legu!
Murray malfermis la ĵurnalon, serĉante la artikolon, kiu mirigis lin.
— Silenton, — diris Rita, kvankam ĉiuj senvorte atendis la legadon; sed Murray ne tuj sukcesis trovi la necesan kolumnon. La societo, tusetante, atendis komencon de la legado. Estis silento; al tiu silento respondis subite estiĝinta malagrable klara ekstera silento de la domo; kvazaŭ ĝi momente mergiĝis en dormon, kvazaŭ ekdormis la tuta urbo.
— Kio estas tio, kia silento estas ĉie! — rimarkis, nerve ĉirkaŭrigardante, Alica. — Ĉu vere jam estas tiom malfrue?
— Jen, — diris, dismetante la ĵurnalon, Murray. — Juĝu vi mem, kia tumulto okazis en Liss. Aŭskultu! — Sed li haltis, same kiel ĉiuj fiksinte sian atenton sur alio: rapida, laŭta frapo rigidigis kaj la leganton kaj la aŭskultantojn.
— Kio estas tio? — ekkriis Tavi, sed eĉ pli laŭte kaj postuleme tondris novaj batoj kaj, iom paliĝinte, ŝi moviĝis kun maltrankviligita vizaĝo en la kuirejon, geste petante ĉiujn sidi trankvile. Ĉe la pordo ŝin antaŭis Murray; flankeniginte la junulinon, li forte malfermis la pordon; trans ĝi, en mallumo, moviĝis homamaso.
Tiuj, kiuj komprenis, kiuj sukcesis kompreni, en kio estas la afero, jam ekkriis kaj salte ekstaris, bruante per seĝoj, sed Tavi, alpreminte la manon al la brusto, estis paŝon post paŝo retroiranta al la ĉambro.
— Fulmotondro! — diris, ĉirkaŭrigardante la gastojn, Flak; samkiel li, ĉiuj rigardadis al si reciproke, vidante, ke ĉiuj estas palaj kaj ŝokitaj. Sed Tavi kun falinta koro povis nur rapide spiri, ne kredante al siaj okuloj. Ses ĝendarmoj ĉirkaŭis ŝin; ankoraŭ du, enirinte, haltis ĉe la pordo; la ceteraj, disiginte la gastojn, plenigis la tutan loĝejon, ekstarinte observe kaj senmove, kaj en iliaj vizaĝoj brilis io ĉenhunda, preta ekataki laŭ ordono.
Kiel aĵo, kiun ni ĵus kontemplis kviete kaj senzorge, elŝirita momente el la manoj per fremda, malamplena movo, malaperas kun detruanta la humoron doloro de interna bato, tiel momente estis elŝirita, rompita kaj forĵetita la gaja floro de tiu ĉi vespero. Timo enŝovis sian angoran pikilon en la falintajn korojn de la palaj gastoj; ekstarinte, ili ekkriis kaj interŝanĝis rigardojn, vidante laŭ la vizaĝoj de la aliaj, kiom palaj estas ili mem, kiom kaptitaj kaj ŝokitaj de la aspekto de armiloj.
— Tavi! — ekkriis Alica.
— Mi rezignas kompreni ion ajn, — kun aflikto diris la junulino, malserene pririgardante haltintan sur la sojlo homon en nigra uniformo, kiu siavice atente rigardis al ŝi. Li havis rigardon, kutime markantan la centron de la sceno; en la mano li tenis tekon, kunpremante per la alia mano sian akran mentonon.
— Do klarigu, kion ĉio ĉi signifas, — diris Tavi, penante rideti, — ĉu vi venigis ilin? Vidu, kiel vi timigis nin. Mi tuta ankoraŭ tremas. Vi ja eraris, certe, ĉu? Tiuokaze pardonpetu kaj foriru; kaj mi ankoraŭ pripensos, ĉu mi pardonu vin. Tiun loĝejon okupas mi. Mia nomo estas Tavi Tum. Jen ĉio, kion vi ne bezonis scii.
— Tavi Tum, — diris la nekonato, — determini vian personecon — estas ĝuste tio, kion ni bezonis. Vi estas arestita.
Tiuj vortoj eligis ĉiujn el la stuporo. Tavi, movinte la ŝultron, depuŝis la ekkuŝintan sur ĝin manon de la ĝendarmo kaj foriris en angulon, forturninte sin kun la vizaĝo, tuŝita de larmoj kaj orgojla rideto. Ralf kaj Murray ĵetiĝis al la centro de la ĉambro, malhelpante kapti la mastrinon.
— Vi tute freneziĝis, — arde ekparolis Murray, etendante la manojn, por haltigi la ekirintajn soldatojn, — hontu!.. Ne ekzistas pli senofenda kaj milda estaĵo, ol tiu ĉi junulino, kiun vi atakas sepope!
Lin deĵetis moviĝo de kubuto.
— Ĉi tie estas homo, kiu scias, kion li faras, — akre respondis la oficisto. — Aŭ ĉu vi deziras, ke mi arestu ankaŭ vin?
Celestina, ĵetiĝinta sur la liton, amare ploregis, Rita, tremante, sensence parolis, ĉirkaŭrigardante kun mizera rido:
— Ni iru for, for de ĉi tie! Ho mia Dio, kia teruro!
Sed Buts, subite sangruĝiĝinte, ekstamfis, kaptis kaj ĵetis seĝon.
— Manojn for, mi ne permesos! — pasie kriis li.
— Silentu! — laŭte diris la ĝendarmo. Sed, jam malkuraĝiĝinte mem, Buts eksilentis kun indigna aspekto, konfuziĝis kaj kvietiĝis.
Nun, kiam estis dirita ĉio plej terura, venis, kiel ĉiam en okazoj de rapida kaj streĉita agado, mallonga silento, simila al terura bildo, senmova, sed elokvente memorata por ĉiam. Ĉiuj rigardoj celis la kaptitinon, kiu vane penis elŝiriĝi el kvar fortaj manoj, meĥanike tenantaj ŝin. Plorante, kun malfermitaj venĝemaj okuloj, kun malestime kunpremita, sed larmoplena buŝo, dum la vizaĝo tikis kaj angoris jam tute infanece, Tavi finfine ĉesis tiri sin kaj elturni la manojn, sed, kiom ŝi povis, kunpreminte la manojn, abrupte kaj impone skuis ilin. Ŝi parolis kaj sufokiĝis:
— Mi postulas, — diris ŝi kun tuta vervo de despero, — ke vi klarigu al mi vian ŝercon! Hodiaŭ estas mia festo, la tago de mia naskiĝo, kaj vi prenis min, kiel stratan ŝtelistinon! Jen miaj gastoj, miaj amikoj, — kion ili pensos pri mi?!
— Tavi, stulta! — hastis interrompi ŝin, viŝante larmojn, Alica, — ne diru sensencaĵojn!
— Ni pensos, ke ci estas infana bolaĵo, — diris, premante ŝian manon, Murray. — Aŭskultu, kun tiuj homoj estas senutile disputi. Ni restos atendi cin. Ne batu ilin kaj veturu, se okazis tiel. La eraro estas tro kruda. Diablo scias, kion ili tie konfuzis.
— Unu vorton, — diris Tavi al la homo, estranta la areston, — kian kaŭzon havas via fia afero?
— Al vi oni donos klarigojn sur la loko, — diris tiu, movante per rigardo la soldatojn direkte al la elirejo. — Mi agas laŭ ordono kaj tute nenion scias.
— Vi mensogas, — respondis Tavi kun indigno kaj amaro, — mensogas, vi kutimas mensogi. Kion vi faras ĉi tie kun la tuta taĉmento? Mi ree vin demandas: por kio tiu fiaĵo?
— Sufiĉas, — diris la oficisto, — adiaŭu kaj iru sen protestoj malsupren. Vin oni veturigos. Nu, gesinjoroj, — li turnis sin al la gastoj, — vin ĉiujn mi restigos ĉi tie dum ioma tempo. Okazos traserĉo. Antaŭ ol ĝi finiĝos, neniu eliros el ĉi tie.
— Lasu do min brakumi ilin, — diris Tavi al la ĝendarmoj. Ili lasis ŝin; ŝi brakumis la geamikojn, levetiĝinte sur la piedpintoj, kiam atingis Murray-on kaj Ralf-on; al ŝi oni donis ĉapelon, skarpon, varman ĵaketon. Blinde ŝovante la tremantajn manojn en ĝiajn perdiĝintajn manikojn, ŝi haste vestiĝis, respondis al ekkrioj per aerkisoj, svingis la manon, eliris en bruo de sabroj kaj botoj kaj, rimarkinte, ke la oficisto retrorigardis al la prokrasto kun tia aspekto, kvazaŭ li intencis krii, trankvile montris al li la langon.